[Politiek] Regering stuurt "nepstudie" over ISDS naar Tweede Kamer

[Ante Wessels]

Vrijschrift
persbericht
30 juni 2014

Regering stuurt "nepstudie" over ISDS naar Tweede Kamer

Een onderzoek dat Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen naar de Tweede Kamer stuurde is zo
gebrekkig dat Vrijschrift het een foponderzoek noemt. 

In november 2013 vroeg de Tweede Kamer de regering een onderzoek in te stellen naar arbitrage tussen investeerder en staat (ISDS),
die mogelijk deel uit gaat maken van een voorgenomen handelsverdrag met de Verenigde Staten (TTIP). ISDS laat multinationals buiten
de rechter om schadevergoeding eisen als door maatregelen hun winsten lager uit kunnen vallen.

De studie die minister Ploumen uit liet voeren onderschat de risico's van ISDS-arbitrage. ISDS kent geen scheiding der machten,
arbiters zijn niet onafhankelijk en worden pervers gestimuleerd, en de toewijzing van arbiters geeft een oneerlijk voordeel aan de
VS.

De analyse van Vrijschrift wijst op vele tekortkomingen in de studie. Zo verzuimen de onderzoekers op te merken dat in het
ISDS-mechanisme gebruikelijke institutionele waarborgen van de onafhankelijkheid ontbreken: vast dienstverband, verbod op
bijverdiensten en neutrale toewijzing van arbiters. 

Ook wijzen de onderzoekers er niet op dat de hoge vergoedingen (minimaal 3000 US dollar per dag) die de arbiters ontvangen perverse
stimulansen schept: frivole zaken aannemen, zaken laten voortduren, de enige partij die zaken aan kan brengen (de investeerder) ter
wille zijn om nieuwe zaken aan te trekken, en gevoeligheid voor de wensen van degene die arbiters benoemt.

De onderzoekers verzuimen tevens op te merken dat het ISDS-mechanisme geen scheiding der machten kent. In de praktijk wordt altijd
de kandidaat van de VS president van de Wereld Bank. Deze president is ambtshalve voorzitter van de administratieve raad van het
International Centre for Settlement of Investment Disputes (ICSID), draagt de secretaris-generaal van ICSID voor en benoemt alle
drie de arbiters in appel-zaken. De secretaris-generaal van ICSID benoemt de derde arbiter indien de partijen geen overeenstemming
kunnen bereiken over de derde arbiter en beslist over belangenconflicten. Het ISDS-mechanisme geeft een oneerlijk voordeel aan de
VS. 

Halverwege het onderzoek vond er een rondetafelgesprek plaats op het ministerie. Daar werd de Loewen zaak besproken. In deze zaak
nam de Amerikaanse rechter een kwalijke beslissing. Ondanks deze kwalijke beslissing won de VS ook de daaropvolgende ISDS-arbitrage,
op formele gronden. Dit eindresultaat werd bereikt nadat de VS druk op een arbiter uitgeoefend had. De onderzoekers bespreken de
Loewen zaak in hun studie, zonder de druk op de arbiter te vermelden, hoewel zij daar van op de hoogte waren.

Omdat het ISDS-mechanisme een oneerlijk voordeel aan de VS geeft en de VS er niet voor terugdeinst om druk uit te oefenen, is het
niet realistisch te verwachten dat Nederlandse bedrijven grote ISDS-zaken van de VS zullen winnen. De onderzoekers vermelden dit
niet. 

De onderzoekers verzuimen de MFN-maas te vermelden die alle tekstuele verbeteringen ongedaan maakt, hoewel zij hiervan op de hoogte
zijn gebracht.

Tot nog toe sloot Nederland investeringsverdragen af die opgezegd kunnen worden. Handelsverdragen zijn zo goed als niet op te
zeggen. Fouten in het ISDS-mechanisme zullen zo goed als zeker niet meer verholpen kunnen worden indien ISDS aan het handelsverdrag
met de VS toegevoegd wordt. Gezien de grote investeringen van Amerikaanse bedrijven in de EU levert dit een ernstig risico op.

Vrijschrift meent dat de minister gebruik kan maken van een procedurefout om het onderzoek in te trekken.

Over ISDS:

Deze ISDS-arbitrage is omstreden omdat zij multinationals het recht geeft schadevergoeding te eisen als door maatregelen hun winsten
lager uit kunnen vallen. De zaken worden niet door onafhankelijke rechters behandeld maar door arbiters. De arbitragetribunalen
kunnen beslissingen van overheden, parlementen, hoogste rechters en mensenrechtenhoven beoordelen en onbeperkte schadevergoedingen
toewijzen.


== Links

Analyse Vrijschrift:
https://www.vrijschrift.org/serendipity/index.php?/archives/159-Regering-stuurt-nep-ISDS-studie-naar-Tweede-Kamer.html
of http://bit.ly/1pVWmo2

Motie Tweede Kamer:
http://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail.jsp?id=2013Z23479&did=2013D47967

Studie regering over ISDS:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2014/06/24/the-impact-of-investor-state-dispute-settlement-isds-in-the-ttip.html

Kamerbrief over studie naar investeerder-staat geschillenbeslechting in TTIP:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2014/06/25/kamerbrief-over-studie-naar-investeerder-staat-geschillenbeslechting-in-ttip.html

Voormalig hoofd-econoom van de Wereld Bank en Nobelprijswinnaar economie Joseph Stiglitz over ISDS:
http://www.project-syndicate.org/commentary/on-the-dangers-of-bilateral-investment-agreements-by-joseph-e--stiglitz

Vrijschrift: Investment tribunals above supreme courts:
https://www.vrijschrift.org/serendipity/index.php?/archives/154-Investment-tribunals-above-supreme-courts.html

EDRi answering tool for EU commission consultation on ISDS:
http://www.edri.org/ISDS/

== Contact

Ante Wessels
ante at vrijschrift.org
tel. +316 100 99 063

== Over Vrijschrift -- http://www.vrijschrift.org

Stichting Vrijschrift heeft als doel het bevorderen en het beschermen van intellectuele goederen die vrij te verspreiden en aan te
passen zijn. Vrijschrift probeert bewustwording te realiseren van de betekenis van het publieke domein voor de samenleving.
Bescherming van het publieke domein is van groot economisch en maatschappelijk belang en vormt een belangrijke activiteit.
Internationaal wordt samengewerkt met de Foundation for a Free Information Infrastructure, de Free Software Foundation, Project
Gutenberg en vele andere organisaties.